| |
| Nezir Akat: Ulus ve çözüm araştırması-7 |
| 2009-08-05 13:15 |
Nezir Akat
info@mediakurd.com |
|
Finland samerleri
Azınlıklar konusunda Finlandiya İsveç ve Norveçten ayrı geleneksel ilişkilere sahiptır. Finlandiyada her zaman güçlü bir Isveç azınlığı var olmuştur. Finlandiyadaki İsveç azınlığı gelişkin bir kültürel özerkliğe sahip olmuştur. Finlandiyanın kimi yerlerınde örnek olarak Åland- Finlandiyaya ait- İsveç ve Finlandiya arasında büyük bir adadır-sınırları belli bir özerk yönetim biçimi ile yönetiliyor olması önemlidır. Adanın resmi dili İsveç´çedir. Åland´ta Fince azınlık dili olarak statüsünü koruyor. Görüldüğü gibi Finlandiya ya bağlı bir adada resmi dil isveç´çe ve azınlık dili de Fince oluyor ve bunu kimse yadırgamıyor. Hatta son dönemlerde Ålandın bağımsızlık fikirleri bile tartışılıyor ve bu fikirler de normal karşılanıyor.
Fınlandiya´da Samerler-Laponlar- Daha 1973 yılında halk seçimiyle kurulan ve "sami Parlementa" adı altında bir meclis çerçevesinde örgütlenmişlerdi. Bu parlemento Finland hükümeti ile ilişkilerde Samerleri temsilen, samerlerın ekonomik, sosyal ve kültürel ve dilsel sorunlarına çözüm getiriyor. 1996 da yeniden kurulan Sami Parlementa İsveç ve Norveçinkine benzer bir öze kavuştu. Laponca 1992 den beri Samerlerin yoğun olarak yaşadıkları bölgelerde, Finlandın kuzeyi komunlerinde –Belediye- yasal olarak resmi dildır. Hükümetın bu bölgedeki bütün çalışmaları Samer parlementosuyla ilişkili ve onayı ile gerçekleşebiliyor. Bu ilişki ve onay yasal olup zorunludur.
Samerler İsveç ve Norveç´te olduğu gibi Finlandiyada da bölgenin en eski halkı olarak kabul ediliyor ve ilişkiler bu temelde gelişiyor. Samerler Fınlandiyada 6000.ile 8000 arasında bir nüfusa sahiptırler. Yaklaşık 5000 kişilik bir seçmen sayısı vardır. Finlandiyada Isveçin tersine partilerle değil kişisel seçimlere sekliyle adaylar meclise seçiliyorlar. Her Samer vatandaşı kendisini aday olarak gösterebilir ve seçme ile seçilme hakkına sahiptır. 1 haziran 1996 da Finland parlementosu aldığı kararla Samerlerın bölgesel özerkliğini anayasal garanti altına aldı. Bu anayasal garantiye göre samerler dil ve kültürlerini özgürce uygulayabiliyor ve geliştırebiliyorlar. Finlandiya hükümetının yasal kararlarında Samerlerin haklari şöyle tanımlaniyor: Samerler en eski bir halk grubudur. Yasal prosedür gereğince, Samerlerin kültürel özerkliği, dil ve kültür sorunları çözülerek özerklikleri güçlendirilecektir.
Önemli bir gelişme Ortak Samer meclisi
Samerlerın ortak meclisi Samisk parlamentarik Råd adı altında ülkelerın sınırlarını aşan ve dört parçayı da kapsayan bir ortak meclistır. Norveç, İsveç ve Finlandiya palementoların ortak platformudur. Amacıni karşılıklı dil ve kültür alışverişinde bulunmak, yardımlaşma ve dayanışmayı güçlendırmek olarak belirlemiştır. 6 şubat 1997 de 3 parlemto temsilcilerinın ortaklaşa toplatısında bir anlaşmaya varıldı ve bu ortak meclis kuruldu. Bu meclis aynı zamanda iskandinav meclislerının danışmanlık görevini de üstlenmiştır. Bu ortak mecliste Rusya Samerleri gözlemci olarak yerini almıştır.
Karşılastirmali-secime katilim ve meclis uye sayisi
isvec Norveç Finlandiya
Uye sayisi 31 39 21
Parti sayisi 9 6 -
Secmen sayisi 7 180 12 475 5 155
Secime katilim orani 66 % (2005) 71 % (2005) 55 % (2003)
Ortak calisma organı
Samer Parlamenter konseyi (SPR) Kuzey ülkeleri arasinda konseyler arası demokratik koordinasyon organıdır.
Finlandiyada diger azınlıklar
Finlandiyada Isveçliler yada Fin İsveçlileri
Finlandiya bölümünde kısa da olsa Fin-Isveçlilerden söz edilmiş ve bugünkü durumlarına değinilmişti. Finland-Isveçlileri Finlandiyada uzun bir tarihi geçmişleri ve finlandlarla uzun bir beraberlikleri vardır. Bu beraberlik bugün daha güçlü olarak korunmaktadır. Sorunlar karşılıklı anlayış ve çağdaş çözümler üretilerek demokratik yollardan çözülüyor.
Finlandiyada Finland anayasasına göre, Finlandiya iki resmi dilli bir devlettır. Fince ve İsveç´çe. Finland nufusunun % 5,5 nın ana dili isveç´çedır. Finlandiyada İsveç´çe eğitim zorunludur. 2004 yılında çıkan bir yasayla Finlandiyada isveç´çe dilinde daha büyük iyileşmelere gidildi. Son dönemlerde yeni çıkan yasalarla ilgili tartışmalar hız kazandı. Bu tartışmalar bir noktada odaklaşıyor; Şöyleki:
Fincenın İsveçteki, İsveççenın de Finlandiyadaki statüleri konusu tartışmaların odak noktasını oluşturuyor. Finlandiya, İsveçin Fince azınlık dili ile ilgili aldığı kararları memnunlukla karşılarken İsveç´çe zaten Finlandiyada resmi bir dil olarak varlığını sürdürüyor. Bugün Finlandiyada Isveçli aydınlar ile Fınlandiya aydınları arasında tarihsel geçmiş ve bugün ile ilgili detaylar konusunda tartışmalar devam ediyor. Bu tartışmaların nereye kadar uzayacağı henüz bilinmiyor. Ne varki herkes bir gerçekten söz ediyor. Tarihin süreç içinde çözemediği sorunları çözmek olduklarını ve bundan dolayı karşılıklı anlayış temelinde ama özgürce bir tartışma ve araştırmaya önem verdiklerinın altını çiziyorlar. Finlandiyada, Isveçli kimi tarihçi veya aydını Finlandiyada İsveçlilerın ulus olduğunu ve ulus olarak kabulunu ileri sürerken Finlandiyalılar tarihi bir beraberlik ve uzun bir tarihi geçmiş olmasına rağmen Finlandiya´da isveçlilerın ulus olduğunu kabul etmiyorlar. Cünkü Isveçliler ulus olarak isveçte vardır ve kendi toprakları orasıdır diyorlar. Fakat uzun bir beraberlik ve tarihi paylaşımdan kaynaklı olarak isveç´çe Finlandiyada hem resmi dil hem de eğitim dili olarak kabul edilmesi şarttır diye görüşlerini açıkliyorlar.
Özgür tartışmanın olduğu yerde özgür düşüce ve özgür çözümlerın de ortaya çıkması kaçınılmazdır. Çünkü başka bir biçimde sorunu tartışmak ve çözümler üretmek olanaklı değildir. |
|